Migotanie przedsionków (atrial fibrillation; AF) jest najczęstszą arytmią, która występuje u 1-2% populacji ogólnej i jednym z najczęstszych powikłań po zabiegach kardiochirurgicznych (wg różnych źródeł dotyczy od 10 do 65% pacjentów). U 45% chorych z napadowym AF ma ono charakter samoistny, tj. występuje bez choroby serca i innych czynników predysponujących, zwiększając dwukrotnie ryzyko zgonu i aż pięciokrotnie ryzyko udaru mózgu [2, 3]. Dysfunkcja ta spowodowana jest przez występowanie mnogich fal nawrotnych (tzw. fal pobudzenia), które krążą w obrębie mięśni przedsionków i stale “bombardują” węzeł przedsionkowo-komorowy, prowadząc do ciągłej aktywności elektrycznej przedsionków. Upośledzenie funkcji skurczowej przedsionków przekłada się ujemnie na pracę komór, co objawia się spadkiem pojemności minutowej serca (objętość krwi tłoczona przez serce w ciągu minuty), a w efekcie prowadzi do tachykardii o nieregularnym charakterze. Na skutek braku skoordynowanego skurczu przedsionków w niektórych miejscach następuje zastój krwi i tym samym zwiększa się prawdopodobieństwo powstania skrzeplin, które mogą ulec przeniesieniu do krwiobiegu i stać się źródłem zatorów, głównie w krążeniu mózgowym [4].
Wyjaśnieniem rosnącej fali zachorowań na AF jest starzenie się populacji mającej dużą liczbę czynników predysponujących takich jak cukrzyca, otyłość, niewydolność serca czy przebycie operacji kardiochirurgicznych. Statystyki pokazują, że nieefektywny skurcz przedsionków wpływa na pogorszenie stanu pooperacyjnego pacjenta, wydłuża czas hospitalizacji i zwiększa koszty pobytu w szpitalu. Dlatego umiejętne zapobieganie i leczenie pooperacyjnego AF jest jednym z podstawowych zadań dla lekarzy prowadzących pacjentów po zabiegach pomostowania aortalno-wieńcowego [5].
Istnieje wiele danych klinicznych potwierdzających działania antyarytmiczne organizmu w obecności wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Badania kliniczne udowodniły, że w obecności nnkt EPA i DHA omega-3 organizm ogranicza aż o 45% ryzyko tzw. nagłych śmierci sercowych, których główną przyczyną są arytmie komorowe. Uruchomione są szczególnie działania antyarytmiczne u pacjentów po niedawno przebytym zawale serca, z nieukształtowaną blizną pozawałową [6]. Skuteczna dzienna dawka kwasów omega-3 dla osób z zaburzeniami arytmicznymi serca wynosi min 2 g (minimum 4 kapsułki preparatu z kwasami nnkt EPA i DHA omega-3 o udowodnionej skuteczności działania w badaniach klinicznych).
Ostatnie wyniki badań będące przedmiotem metaanalizy wyraźnie dowodzą, że łączne stosowanie nnkt EPA i DHA omega-3 razem z witaminami C i E (antyoksydanty, które służą organizmowi do usuwania nadmiaru wytworzonych wolnych rodników tlenowych i hamowania ich powstawania) u pacjentów przed zabiegami kardiochirurgicznymi stanowi skuteczną metodę w zapobieganiu rozwojowi pooperacyjnego AF, prowadząc do szybszej rekonwalescencji chorych [7].
Randomizowane badania kliniczne przeprowadzone na grupie 3137 osób wykazały, że unikalne połączenie kwasów omega-3 (2g/dziennie przez 7 dni) oraz witamin C (1g/dziennie przez 2 dni) i E (400 IU/dziennie przez 2 dni) służy organizmowi do zmniejszania ryzyka wystąpienia AF aż o 68%. Wyniki analizy ujawniły, że istotny w prewencji AF był również stosunek przyjmowanych kwasów tłuszczowych omega-3. Korzystny wpływ na skoordynowany skurcz przedsionków obserwowano jedynie przy proporcji 1:2 kwasów EPA i DHA.
Podsumowanie
Wyniki niniejszych badań wyraźnie pokazują, że dieta oraz styl życia mają istotne znaczenie w profilaktyce pierwotnej AF. Dostarczanie organizmowi wraz z odpowiednią żywnością nnkt EPA i DHA omega-3 jak pokazują badania daje możliwość skutecznej regulacji elektrycznej pracy serca, dlatego substancje te powinny być niezbędnym składnikiem diety osób z zaburzeniami arytmicznymi serca. Dzięki wbudowaniu się tych substancji w błonę kardiomiocytów osiągana jest ich prawidłowa budowa, w wyniku której zahamowana zostaje depolaryzacja częściowo pobudzonych już komórek. przez co ograniczony zostaje mechanizm nadmiernego i nieregularnego skurczu serca. Takie działania wykazuje organizm, który jest prawidłowo zbudowany.
- Radosław Sierpiński. http://sercedlaarytmii.pl/p-64/Migotanie
- Filardo G, Hamilton C, Hebeler RF Jr, Hamman B, Grayburn P. New-onset postoperative atrial fibrillation after isolated coronary artery bypass graft surgery and long-term survival. Circ Cardiovasc Qual Outcomes. 2009, 2(3):164-9.
- Rafał Baranowski. Czy mój pacjent ma napadowe migotanie przedsionków – jak dojść do końcowego rozpoznania? Diagnostyka EKG. Kardiologia na co Dzień. 2006, 1(2):68-70.
- Fuster V, Rydén LE, Cannom DS, Crijns HJ, Curtis AB, Ellenbogen KA, Halperin JL, Le Heuzey JY, Kay GN, Lowe JE, Olsson SB, Prystowsky EN, Tamargo JL, Wann S. ACC/AHA/ESC 2006 guidelines for the management of patients with atrial fibrillation. a Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines and the European Society of Cardiology. Journal of the American College of Cardiology. 2006, 48:149-246.
- Banach M, Okoński PK. Migotanie przedsionków po zabiegach pomostowania aortalno-wieńcowego. Aktualne wytyczne postępowania farmakologicznego.Przew Lek. 2003, 6(9):50-53.
- Materac E, Bodek KH, Marczyński Z. Zastosowanie kwasów tłuszczowych omega-3 w profilaktyce i terapii chorób. Bromat Chem. Toksykol. 2013, 3:279-289.